De afgelopen jaren waren goede jaren voor de bibliotheek Deventer. Jaren van verandering en aanpassing die geleid hebben tot een toename in het gebruik van de bibliotheek. Maar door bezuinigingen kan de groei weer onder druk komen te staan. Een twitterbericht dat om een toelichting vraagt.
 |
| Het twitterbericht - de tweet |
Het openbaar bibliotheekwerk dat vanuit volksontwikkeling ontstaan is aan het begin van de 20ste eeuw heeft vooral na de jaren ’60 een forse groei doorgemaakt. Meer vestigingen, met grotere collecties, meer leners en meer uitleningen.
 |
| Jaren van groei - en daling |
De forse groei zorgde dat begin van de jaren ’90 ruim 30% van de bevolking actief lid was van de bibliotheek. In meer dan de helft van de Nederlandse gezinnen was er een bibliotheekpas. De opkomst van Internet in 1995 zorgde dat in 2005 de eerdere gebruiksgroei van 20 jaar in 10 jaar te niet was gedaan. In 2005 lag het lidmaatschapsbereik van de bibliotheek weer op 25% van de bevolking en was het aantal uitleningen vergelijkbaar teruggelopen. Terwijl uit onderzoek bleek dat nog steeds meer dan de helft van de bevolking het afgelopen jaar de bibliotheek bezocht.
 |
| meer dan helft van de bevolking bezocht afgelopen jaar de bibliotheek |
De behoefte aan de bibliotheek bestaat nog steeds, maar het aanbod sluit onvoldoende aan bij het veranderend mediagebruik, was de analyse. Tegelijk leefde de vraag of de bibliotheek het zou gaan redden ten opzichte van het ‘geweld van Internet’.
 |
Bibliotheken gingen spoorslags aan het werk om de dienstverlening beter aan te laten sluiten bij het ‘internettijdperk’. Als bibliotheek Deventer hebben we de afgelopen jaren vier stappen gezet:
We zijn retailtechnieken gaan toepassen: leren van warenhuizen en supermarkt. Op basis van gerichte klantprofielen hebben we de collectie, de inrichting en de collectiepresentatie aangepast, we hebben service en gemak centraal gesteld bij onze gebruiksregels, zelfbediening doorgevoerd en de openingstijden verruimd. En aanvullend gezorgd voor een ongekend aanbod muziekcd’s en een uitgebreide collectie speelfilms én voor alle media een uitleentermijn van 6 weken. Met Bibliotheek Schalkhaar als een van onze paradepaardjes. Een super goed uitziende kleine bibliotheek – die 5 dagen per week van 9.00 – 20.00 uur open is met de helft van de formatie van voorheen. De uitleencijfers stegen spectaculair. Uit het hele land komt men kijken hoe dat kan.
 |
| de Bibliotheek Schalkhaar |
Naast de brede doelgroepen van jong tot oud, die de weg naar de bibliotheek makkelijk vinden, zijn er doelgroepen die extra aandacht nodig hebben: een duwtje in de rug om zich te kunnen redden in de informatiesamenleving. Speciaal hiervoor hebben we aparte afdelingen ingericht. Ca 15% van de bevolking is onvoldoende taalvaardig. ‘Lees en Schrijf’ richt zich op de laaggeletterden in Deventer. De Wijkwinkel verstrekt voorlichting, informatie en advies in het woud van informatie op het gebied van wonen, welzijn en zorg. VoorleesExpress en Boekstart richten zich op het verbeteren van de lees- en taalvaardigheden in gezinnen met weinig leestraditie. Tal van kleine en specifieke diensten zorgen voor maatwerk waardoor mensen zelfredzamer kunnen worden in onze samenleving.
 |
| De Wijkwinkel wonen, welzijn, zorg |
Steeds vaker is een activiteit een bron van kennis en cultuur. Ontmoeten gericht op ontplooiing. Tal van activiteiten worden in toenemende mate samen met individuen en groepen uit de Deventer samenleving georganiseerd. Van de huiskamer bioscoop de Kleine Keizerin tot vertelvoorstellingen op zondagmiddag, van tientallen leeskringen die de bibliotheek ondersteunt tot het huis van zwartepiet in Sinterklaastijd, van lezingen tot cursussen, van voorlezen op woensdagmiddag tot voorleeswedstrijden en het juniordictee. Straks is elke dag wat te doen, voor jong en oud, waar je wijzer van wordt. De activiteiten zorgen voor een flinke toename van het aantal bezoekers aan de bibliotheek en ook de verblijfsduur neemt toe.
 |
| themaweken en vertelvoorstellingen |
In een tijd van Internet verdient de website volle aandacht. Een moderne website met een internetcatalogus met een steeds grotere collectie die gemakkelijk besteld kan worden. Waar eenvoudig de uitleentermijn verlengd kan worden. Waar snel informatie te vinden is. In 2011 kregen we de prijs voor de beste digitale bibliotheek, maar nog mooier is het om te zien dat het gebruik elk jaar flink stijgt en dat inmiddels 15% van alle onze uitleningen besteld worden via Internet.
 |
| De nieuwe website |
 |
| groeiend gebruik: fysiek én digitaal |
Maar de werkelijkheid is anders. De economie is gestopt te groeien en we moeten, ook in Nederland, de tering naar de nering zetten. Je kunt niet meer geld uitgeven dan je hebt. Dat geldt voor ieder van ons, voor de gemeente Deventer en dus ook voor de bibliotheek.
Scenario’s bezuinigingen
In 2011 heeft de gemeenteraad van Deventer besloten te bezuinigingen – ook op de bibliotheek. In combinatie met de nieuwbouw van de centrale bibliotheek kwamen we op een bedrag van €400.000. Dat is 10% van onze begroting en ongeveer 12,5% van onze subsidie van de gemeente.
We hebben een meerjarenplan gemaakt om de bezuiniging in de periode 2012-2015 in te vullen. Door het huisvesten van onze bibliotheken in multifunctionele gebouwen en het doorvoeren van zelfbediening door onze gebruikers kunnen we meer open met minder mensen; ook de intensieve samenwerking van de Overijsselse bibliotheken, waardoor we veel meer samen doen levert een besparing van uren op die bezuinigen mogelijk maakt zonder in te hoeven teren op de kwaliteit van de dienstverlening. De afbouw van uren kan plaatsvinden op basis van natuurlijk verloop, doordat de komende jaren redelijk wat van onze collega’s met pensioen gaan. Zo krijgen we een kleinere organisatie die met ondersteuning van gekwalificeerde vrijwilligers kan blijven inspelen op het groeiend aantal gebruikers van onze dienstverlening.
Maar vorig najaar en dit voorjaar kwam de gemeente met meer bezuinigingen. Totaal gaat het om een bedrag van €300.000 bovenop de eerdere bezuinigingen. Uiteindelijk wordt ruim 20% van het subsidie gekort per 2015. En dat lukt ons niet meer zonder gevolgen voor de dienstverlening. Als we alle bibliotheken in de stad, wijken en dorpen open houden kunnen we alleen op de formatie besparen, maar dan hebben we bibliotheken zonder voldoende mensen om ze open te houden.
Voor de zomervakantie hebben we daarom als bibliotheek ingesproken bij de gemeenteraad. De gemeenteraad heeft een motie aangenomen om eerst inzicht te hebben in de optelsom van verschillende bezuinigingen en de mogelijke effecten voor de dienstverlening aan burgers.
Aan het werk dus om alles op een rij te zetten en via scenario’s te laten zien welke consequenties de bezuinigingen kunnen hebben als we op korte termijn tot invulling kunnen komen en welke als we meer tijd krijgen.
Net terug van 3 weken vakantie fietste ik naar het centrum om te gaan werken aan scenario’s voor de bezuinigingen en maakte de tweet die hiermee is uitgelegd.
Binnenkort meer over de scenario’s en de uitkomst van het overleg met de gemeente erover.
Leuk ook om te zien hoe gereageerd wordt op twitter. In dit geval door collega Francien van Bohemen van de Vereniging Openbare Bibliotheken die ons een hart onder de riem steekt. Via een vriend op Facebook vond ik onderstaande foto. Laten we hopen dat het waar wordt …
Jos Debeij
Geen opmerkingen:
Een reactie posten